دانلود مقاله فلسفه ی نماز

عبادت چیست؟
عبادت، هدف آفرینش ماست. قرآن مى&rlm فرماید: « وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنسَ إِلَّا لِیَعْبُدُون» ِ کارهایى را که انجام مى&rlm دهیم، اگر براى رضاى خدا باشد، عبادت است
آنچه یک امر را عبادت مى&rlm کند، آنست که به انگیزه&rlm اى مقدس انجام شود و به تعبیر قرآن رنگ خدایى « صبغة اللّه» داشته باشد.

فطرت و عبادت
بعضى کارهاى ما بر اساس عادت است و برخى بر پایه فطرت؛ آنچه عادت است هم مى&rlm تواند با ارزش باشد و هم مى&rlm تواند بى&rlm ارزش باشد. اما اگر امرى فطرى شد، یعنى بر اساس فطرت و سرشتِ پاکى که خداوند در نهاد هر بشرى قرار داده انجام شد، همواره با ارزش است.
امتیاز فطرت بر عادت آنست که زمان و مکان، جنس و نژاد، سنّ و سال در آن تأثیرى ندارد و هر انسانى آن را دارا مى&rlm باشد.
عبادت و پرستش نیز یکى از امور فطرى است و لذا قدیمى&rlm ترین، زیباترین و محکم&rlm ترین آثار ساختمانىِ بشر، مربوط به معبدها، مسجدها، بتکده&rlm ها و آتشکده&rlm هاست.
البتّه در شکل و نوع پرستش&rlm ها تفاوت&rlm هاى زیادى دیده مى&rlm شود. یکى تفاوت در معبودها که از پرستشِ سنگ و چوب و بت&rlm ها گرفته تا خداى عزیز، و یکى در شکل و شیوه عبادت که از رقص و پایکوبى گرفته تا عمیق&rlm ترین و لطیف&rlm ترین مناجات&rlm هاى اولیاى خدا تغییر مى&rlm کند.
هزینه&rlm هاى سنگینى که در ساختمان کلیساها، کنیسه&rlm ها، معابد هندوها و مساجد صرف مى&rlm شود، مقدس شمردنِ پرچم، وطن و قهرمانان ملّى، ستایش کمالات و ارزشهاى افراد و حتى اشیاء، همه و همه جلوه&rlm هایى از روح پرستش در وجود آدمى است.
آنها هم که خدا را پرستش نمى&rlm کنند، یا مال و مقام یا همسر و فرزند، یا مدرک و مکتب و راه و روش خود را مى&rlm پرستند و در راه آن تا مرز جانفشانى و دلباختگى پیش مى&rlm روند و هستى خود را فداى معبودشان مى&rlm سازند. پرستش در انسان یک ریشه عمیق فطرى دارد گرچه انسان خود از آن غافل باشد.

ریشه پرستش
کیست که خداوند را با اوصاف و کمالاتِ بى پایانش بشناسد، اما سر تسلیم و خضوع فرو نیاورد؟ قرآن از طریق داستان&rlm ها و تاریخها، نشانه&rlm هایى از قدرت و عظمت او را براى ما بیان مى&rlm دارد.
مى&rlm فرماید: خداوند به مریمِ بى&rlm همسر فرزند داد. رود نیل را براى موسى شکافت و فرعون را در آن غرق کرد. انبیا را با دست خالى بر ابرقدرت&rlm هاى زمان خود پیروز کرد و بینى طاغوت&rlm ها را به خاک مالید.
اوست که شما را از خاکِ بى جان آفرید و مرگ و حیات و عزّت و ذلّتِ شما بدست اوست.
کیست که ضعف و ناتوانى و جهل و محدودیت خود و خطرات و حوادثِ پیش&rlm بینى شده و نشده را درک کند، ولى احساس نیاز به قدرت نجات دهنده&rlm اى نکند و سر تسلیم خم نکند؟

عمق پرستش
پرستش، عملى است که ما ظاهراً آن را یک نوع خضوع مى&rlm بینیم، اما عمق زیادى دارد.
پرستش برخاسته از جان است، برخاسته از معرفت است، برخاسته از توجه است، برخاسته از تقدّس است، برخاسته از ستایش است، برخاسته از نیایش است، برخاسته از التجا و استعانت است، برخاسته از عشق به کمالات معبود است.

روحیه عبادت
عبادت، غذاى روح است وبهترین غذا آنست که جذب بدن شود، بهترین عبادت نیز آنست که جذب روح شود، یعنى با نشاط وحضور قلب انجام گیرد. غذاى زیاد خوردن کارساز نیست، غذاى مفید خوردن مهّم است.
پیامبر اکرم&rlm صلى الله علیه وآله به جابربن عبداللّه انصارى فرمود: « اِنَّ هذَا الدّینَ لَمَتینٌ فَاَوْغِل فیهِ بِرِفْقٍ وَلا تُبَغِّضُ اِلى&rlm نَفْسِک عِبادَةَ اللَّهِ» همانا دین خدا استوار است، پس نسبت به آن مدارا کن (و زمانى که آمادگى روحى ندارى عبادت را بر خود تحمیل نکن) که عبادت در نزد تو مبغوض شود.
در حدیث دیگرى از پیامبر اکرم&rlm صلى الله علیه وآله مى&rlm خوانیم: « طُوبى&rlm لِمَنْ عَشِقَ الْعِبادَةَ وَ عانَقَها» خوشا به حال کسى که به عبادت عشق ورزد و آن را همچون محبوبى در بر گیرد.

مدیریت در عبادت
مدیریت تنها در مسائل اجتماعى و اقتصادى و سیاسى نیست، بلکه امور عبادى نیز نیاز به مدیریت دارد.
در مدیریت اصولى مطرح است: برنامه&rlm ریزى و طرح کار، گزینش نیروى کارآمد، انضباط و نظارت، تشویق و کنترل و امثال اینها. در عبادت نیز باید این اصول رعایت شود تا موجب رشد و کمال شود.
نماز یک طرح معیّن دارد، با تکبیر آغاز مى&rlm شود و با سلام تمام. تعداد رکعات و رکوع و سجودش مشخّص است. اوقات انجام آن مخصوص، و جهت آن رو به قبله است.
امّا طرح تنها کافى نیست، اقامه و اجراى آن نیز نیاز به گزینشِ امام جماعتى جامع و جامعه&rlm نگر دارد. باید مردم را از طریق آداب و اخلاق و نظافت و نشاط به نماز و مسجد ترغیب و تشویق کرد. باید نظم و هماهنگى در صفوف جماعت و تبعیت از امام جماعت مراعات شود و به هر حال مدیریتى کامل را مى&rlm طلبد تا به بهترین نحو پیاده شود.

نماز در کلام على&rlm علیه السلام
حضرت على&rlm علیه السلام بارها در نهج&rlm البلاغه از نماز و یاد خدا سخن به میان آورده که در کتابى به نام « نماز در نهج&rlm البلاغه» گردآورى شده است. ما در اینجا جملاتى را در مورد فلسفه ذکر و یاد خدا که مهمترین مصداقش نماز است از آن حضرت نقل مى&rlm کنیم:
مى&rlm فرماید: « اِنَّ اللَّهَ جَعَلَ الذِّکْرَ جَلاءً لِلْقُلُوبِ تَسْمَعُ بِهِ بَعْدَالْوَقَرَة وَ تُبْصِرُ بِه بَعْدَ العَشوة» خداوند ذکر و یادش را صیقل روحها قرار داد تا گوشهاى سنگین با یاد خدا شنوا و چشم&rlm هاى بسته با یاد او بینا شوند.
آنگاه حضرت در مورد برکات نماز مى&rlm فرماید:
« قَدْ حَفَّتْ بِهِم المَلائِکَة وَ نُزّلَتْ عَلَیْهِمُ السَّکینَه وَ فُتِحَتْ لَهُم اَبْوابَ السَّماءِ وَ اُعِدَّتْ لَهُم مَقاعِدَ الکِرامات» فرشتگان آنان را در بر مى&rlm گیرند و آرامش بر آنان نازل مى&rlm شود، درهاى آسمان بر آنان گشوده و جایگاه خوبى برایشان آماده مى&rlm شود.
در خطبه&rlm اى دیگر مى&rlm فرماید:
« و اِنَّها لَتَحُتُّ الذُّنُوبَ حَتَّ الْوَرَق وَ تُطلِقُها اِطْلاقَ الرَّبَق نماز گناهان را مثل برگ درختان مى&rlm ریزد و گردن انسان را از ریسمان گناه آزاد مى&rlm کند.
آنگاه در ادامه، تشبیهى جالب از پیامبر اکرم&rlm صلى الله علیه وآله نقل مى&rlm فرماید که: نماز همچون جوى آبى است که انسان روزى پنج مرتبه خود را در آن شستشو دهد، آیا دیگر آلودگى باقى مى&rlm ماند؟
در خطبه 196 گوشه&rlm هایى از مفاسد اخلاقى همچون کبر و سرکشى و ظلم را برمى&rlm شمرد و سپس مى&rlm فرماید: درماین این مفاسد نماز و روزه و زکات است. آنگاه در مورد آثار نماز مى&rlm فرماید:
« تَسْکیناً لِاَطْرافِهِم، تَخْشیعاً لِاَبْصارِهِم، تَذْلیلاً لِنُفُوسِهِمْ، تَخْفیضاً لِقُلُوبِهِم، اِزالَةً لِلْخَیْلاءِ عَنْهُم اِنْ اَوْ حَشَتْهُم الْوَحْشَة آنَسَهُمْ ذِکْرک» نماز به همه وجود انسان آرامش مى&rlm بخشد، چشمها را خاشع و خاضع مى&rlm گرداند، نفس سرکش را رام، دلها را نرم و تکبر و بزرگ&rlm منشى را محو مى&rlm کند. به هنگام وحشت و اضطراب و تنهایى، یاد تو موجب انس و الفت آنها مى&rlm شود.
البتّه روشن است که همه مردم چنین بهره&rlm هایى را از نماز ندارند، بلکه تنها گروهى هستند که شیفته نماز و یاد خدا هستند و آن را با تمام دنیا عوض نمى&rlm کنند.

نماز و قرآن
در مواردى قرآن و نماز در کنار هم آمده&rlm اند، مانند:
یَتلُونَ کِتابَ اللَّهِ وَ اَقامُوا الصَّلوة
قرآن تلاوت مى&rlm کنند و نماز به پاى مى&rlm دارند.
و یا در جاى دیگر مى&rlm فرماید: « یُمَسِّکوُنَ بِالْکِتابِ وَ اَقامُوا الصّلوة» به قرآن تمسّک مى&rlm جویند و نماز به پاى مى&rlm دارند.
گاهى براى نماز و قرآن، یک صفت آورده شده، چنانکه کلمه ذِکر هم به قرآن گفته شده است: « اِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنا الذِّکر» ما ذکر را نازل کردیم. و هم فلسفه نماز شمرده شده است: « اَقِمِ الصَّلوةَ لِذِکْرى&rlm » نماز را بخاطر یاد من به پاى دار.
جالب آنکه گاهى بجاى کلمه نماز کلمه قرآن آمده است، مانند آیه « اِنَّ قُرآنَ الْفَجْرِ کانَ مَشْهُوداً» که گفته&rlm اند مراد از قرآن الفجر، نماز صبح است.
بگذریم که خواندن قرآن بصورتِ حمد و سوره، یکى از واجباتِ نماز است و بحث نماز در اکثر سوره&rlm هاى قرآن، هم در بزرگ&rlm ترین سوره (بقره) و هم در کوچک&rlm ترین سوره&rlm ها (کوثر) آمده است.

نمازهاى مشکل&rlm گشا
اسلام سفارش مى&rlm کند هرگاه حاجت یا مشکلى داشتید، با خواندن نمازهایى مخصوص حلّ مشکل خود را از خدا بخواهید، که مناسب است در اینجا یک نمونه از آن نمازها را بیاوریم.

نماز جعفر طیّار
جعفر طیّار برادر حضرت على&rlm علیه السلام است که در هجرت به حبشه توانست با استدلال و رفتار مناسب خود دل نجاشى و عدّه کثیرى را به اسلام جذب کند و مؤسّسِ اسلام در قارّه آفریقا شود. او در جنگ موته دو دستش را در راه خدا داد و خداوند بجاى آن دو بال در بهشت به او داد و لذا به جعفر طیّار مشهور شد. هنگامى که جعفر از حبشه بازگشت، پیامبرصلى الله علیه وآله به او فرمود: آیا مى&rlm خواهى هدیه با ارزشى به تو عطا کنم؟ مردم گمان کردند که حضرت مى&rlm خواهد طلا یا نقره&rlm اى به او بدهد و لذا هجوم آوردند تا هدیه پیامبر را ببینند. اما پیامبر فرمود: نمازى به تو هدیه مى&rlm کنم که اگر هر روز آنرا انجام دهى، از دنیا و آنچه در دنیاست براى تو بهتر باشد و اگر هر روز یا هر جمعه یا هر ماه یا هر سال بجاى آورى، خداوند گناهان بین دو نمازت را (گرچه یکسال باشد) بیامرزد.
این نماز به سندهاى معتبر از شیعه و سنّى نقل شده است و نام اِکسیر اعظم و کبریت احمر به خود گرفته است.

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله 26 صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید